Nezle, daha çok soğuk havalarda görülen bir enfeksiyon hastalığıdır. Halk arasında bu nedenle soğuk algınlığı olarak da tanımlanan, bunun dışında akut koriza, nazofarenjit ve rinofarenjit gibi isimleri de olan üst solunum yolunda oluşarak ilerleyen bir bulaşıcı hastalıktır. Nezlenin vücudumuzda en fazla etkili olduğu alan burundur. Hastalarda burun akıntısı, boğazda ağrı, öksürük, ateş yükselmesi gibi belirtiler gösterir. Bu etkiler en fazla on gün içinde geriler. Nadiren hastayı üç hafta etkisi altına alabilir. Nezleye sebep olan virüslerin sayısı oldukça fazladır. En fazla etkili olanları rinovirüslerdir.
Nezlenin en fazla etkili olduğu burunda ortaya çıkan semptomlar, virüslerin bölgedeki dokuları etkilemesinden kaynaklanmaz. Bunun nedeni kişinin bağışıklık sisteminin virüs enfeksiyonuna verdiği doğal bir tepkidir. Bulaşıcı bir hastalık olduğu için ellerin sürekli temiz tutulması, sıkça yıkanması, salgın hallerinde maske kullanılması faydalı olur. Hastalığın belli bir tedavisi olmasa da hastadaki semptomların tedavisi yapılabilir. Toplumda en fazla görülen bulaşıcı hastalıklar arasında gösterilen nezle, yetişkinlerde yılda 2-3 defa, çocukluk döneminde de 6-12 defa görülebilir.
Nezle belirtileri nelerdir?
Hastalarda görülen nezle belirtileri arasında burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük, burun tıkanıklığı en fazla görülenleridir. Bunlara eşlik eden kas ağrısı, baş ağrısı, iştahsızlık ve halsizlikte görülebilir. Hastaların yaklaşık %40 kadarında boğaz ağrısı semptomu görülmektedir. Hastaların yarısında öksürük, kas ağrısı şikâyetleri olur. Yetişkin hastalarda ateş pek etkili olmazken, bebeklerde ve çocuklarda görülebilir. Nezlede görülen öksürük, gripte görülen öksürükten daha hafiftir. Eğer yetişkinlerde öksürükle birlikte ateş görülürse, bunların grip belirtisi olma olasılığı yüksektir. Nezle etkeni virüslerin bir kısmı herhangi bir belirtiye yol açmaz. Öksürükle birlikte mukus oluştuysa rengi sarıyla yeşile dönüktür.
Nezle nasıl seyreder
Rahatsızlık kendini halsizlikle, hapşırma, üşüme, baş ağrısı gibi semptomlarla gösterir. Bunların ardından burun akıntısı ve öksürük belirtileri ortaya çıkar. Enfeksiyonun başlamasından itibaren 2-3 gün içinde semptomların en ağır halleri görülmeye başlar. Bu belirtiler etkisini 7-10 günde kaybeder. Bazı hastalarda bağışıklık sisteminin tepkisine göre 3 haftaya kadar sürebilir. Çocuklarda nezle nedeniyle ortaya çıkan öksürük genellikle 10 gün etkisini sürdürür. Bazılarında 25 günden fazla süren öksürük görülebilir.
Nezle sebepleri nelerdir?
Virüsler nedeniyle: bu rahatsızlık üst solunum yolunda başlayan ve yayılımı kolay olan bir enfeksiyondur. Rinovirüsler nezlenin en yaygın sebepleri arasındadır. RNA içeren ve picornaviridae ailesinden olan bu virüslerin yaklaşık 99 türü vardır. Bunların dışındaki bazı virüslerde nezle sebebi olabilir. Korona virüs, parainfluenza virüsler, sinsityal virüs, metapnömo virüs, enterovirüslerde nezleye sebep olabilir. Enfeksiyona neden olan genellikle birden fazla virüs vardır.
Bulaşma nedeniyle: Nezle bulaşıcı bir hastalıktır. Havadan virüslü damlacıkların solunması yoluyla ya da virüs bulaşmış nesneler ve enfekte burun mukusuyla temas edilmesi halinde hızla yayılım gösterir. Virüslerin canlı kalma süresi uzundur. Bu nedenle ellerle, gözlerle, burun yoluyla kolayca başkalarına da bulaşıp hastalığın yayılmasına neden olabilirler. Hasta kişilerle aynı ortamda bulunan kişileri daha fazla etkilerler. Bu nedenle okul, kreş gibi kalabalık ortamlarda, hijyenin yetersiz olduğu yerlerde nezle hızla yayılır. Semptomların görülmeye başlandığı ilk 3 gün hastalığın bulaşıcılığı daha yüksektir. Bu etki giderek azalır.
Hava koşulları: Nezle kişinin uzun süre soğuk kış koşullarına maruz kalmasıyla daha fazla görülebilir. Kişinin vücut ısısının düşük olması nezle olma olasılığı arttırır. Buna neden olan virüslerden bir kısmı mevsimsel olarak etkili olabilir. Kuru havada damlacıklar yoluyla virüslerin daha kolay yayılması, uzakları etkilemesi, havada kalma süresinin uzaması, nem oranının düşük olması gibi etkenler nezlenin görülme riskini arttırır.
Nezle teşhisi ve korunma yolları
Nezlenin etkisi en fazla burunda olur. Burun iltihaplanması şeklinde etkili olur ve bazen boğaz iltihabına neden olur. Genellikle hastaların çoğu kendi kendine nezle teşhisini koyar. Ancak nezlenin semptomlarına bakarak buna neden olan virüs türünü tespit etmek mümkün değildir. Nezleden korunmak için yapılabilecek en etkili uygulama virüslerin yayılımının engellenmesidir. Bu yüzden hastalığın oluşmasına engel olmak için eller sıkça yıkanmalı, maske kullanılmalıdır. Hasta olan kişilerin izole edilmesi ise oldukça zordur. Çok sayıda virüsün nezleye neden olması ve virüslerin hızla yayılması nedeniyle, nezlenin önlenmesinde aşılamada etkili olmaz. C vitamini kullanımı da nezlenin şiddetinin azaltılmasında, nezle oluşmasında pek etkili değildir. Ancak nezlenin daha kısa sürede iyileşmesine yardımcı olabilir.
